73 vjet më Vonë, është ende në Fuqi “1984”e George Orwell …

Nga Matthew Feeney –

Në tetor 1947 Eric Blair, i njohur sot me emrin e tij të stilolapsit George Orwell, i shkroi një letër bashkëpronarit të shtëpisë botuese Secker & Warburg. Në atë letër, Orwell vuri në dukje se ai ishte në “xhiron e fundit” të draftit të përafërt të një romani, duke e përshkruar atë si “një rrëmujë shumë të tmerrshme”.

Orwell ishte sekuestruar në ishullin skocez të Jura për të përfunduar romanin. Ai e përfundoi atë vitin e ardhshëm, pasi e shndërroi “rrëmujën e tij më të tmerrshme” në “1984”, një nga romanet më të rëndësishëm të shekullit të 20-të.

I botuar në vitin 1949, romani këtë vit mbush 73 vjet. Përvjetori ofron një mundësi për të reflektuar mbi rëndësinë e romanit dhe mësimin e tij më të vlefshëm, por ndonjëherë të anashkaluar.

Mësimi kryesor i “1984” nuk është “Vëzhgimi i vazhdueshëm është i keq” ose “Qeveritë autoritare janë të rrezikshme”. Këto janë deklarata të vërteta, por jo mesazhi më i rëndësishëm. “1984” është në thelb një roman për gjuhën; si mund të përdoret nga qeveritë për të nënshtruar dhe errësuar dhe nga qytetarët për t’i rezistuar shtypjes.

Orwell ishte një mjeshtër i gjuhës angleze dhe trashëgimia e tij jeton përmes disa prej fjalëve që ai krijoi. Edhe ata që nuk e kanë lexuar “1984” dinë disa nga “Newspeak” të tij.

“1984” u ofron anglisht folësve një fjalor për të diskutuar mbi mbikëqyrjen, shtetet policore dhe autoritarizmin, i cili përfshin terma të tillë si “Big Brother”, “Thought Police”, “Unperson” dhe “Doublethink”, për të përmendur disa.

Qeveria autoritare e Oqeanisë së Orwellit nuk dënon vetëm ashpër disidencën – ajo kërkon të bëjë të pamundur edhe të menduarit për mospajtimin. Kur anëtari i Partisë së Brendshme O’Brien torturon protagonistin e “1984”, Winston Smith, ai e mban dorën me katër gishta të zgjatur dhe e pyet Smithin se sa gishta sheh.

Kur Smith përgjigjet: “Katër! Katër! Çfarë mund të them tjetër? Katër!” O’Brien shkakton dhimbje torturuese. Pasi Smith më në fund pretendon se sheh pesë gishta, O’Brien thekson se të thuash “Pesë” nuk mjafton; “Jo, Winston, kjo nuk është e dobishme. Ti po genjen. Ju ende mendoni se janë katër.”

Vetë emri i Orwell-it frymëzoi një mbiemër, “Orwellian”, i cili përdoret gjerësisht në retorikën moderne politike, megjithëse shpesh në mënyrë të papërshtatshme.

Zakonisht janë armiqtë tanë ata që veprojnë si orwellian dhe është një dëshmi e talentit të Orwellit që të gjithë duket se mendojnë se “1984” ka të bëjë me kundërshtarët e tyre politikë.

E majta politike sheh mjaft tendenca orwelliane në Shtëpinë e Bardhë dhe në sistemin e drejtësisë penale. E djathta politike qan “Policinë e Mendimit” në kampuset e kolegjeve dhe kompanitë e mediave sociale duke i kthyer përdoruesit në “Jopersona”.

Por politikanët mund të gënjejnë pa qenë oruellianë dhe një kompani private që mbyll një llogari në media sociale nuk është aspak si një shtet që vret dikë dhe e eliminon atë nga historia.

Po kështu, konformiteti i perceptuar akademik mund të jetë potencialisht mbytës, por vështirë se është i krahasueshëm me një konformitet të zbatuar nga një shtet policor që eliminon fjalë të tëra nga shoqëria.

Megjithatë, kur zyrtarët e qeverisë amerikane përdorin terma të tillë si “marrje në pyetje e zgjeruar”, “fakte alternative”, “dëm kolateral” ose “ekstremistë”, ata kuptojnë se ajo që ata po përshkruajnë është në të vërtetë “torturë”, “gënjeshtra”, “vdekje të pafajshme civile”. “dhe “disidentët politikë”.

Ata e preferojnë nëse të tjerët, veçanërisht shtypi, do të përdorin dhe besojnë në gjuhën orwelliane që çnjerëzon armiqtë e qeverisë dhe e bën dhunën e tyre të tmerrshme të tingëllojë e tolerueshme apo edhe e justifikuar.

Ne shohim shtrembërime shumë më të liga dhe barbare të gjuhës jashtë vendit. Sipas raporteve të aktivistëve dhe studiuesve, shteti kinez ka vendosur rreth 1 milion njerëz, duke përfshirë shumë ujgurë – një grup etnik me shumicë myslimane – në kampe “riedukimi”.

Raportet tregojnë se kampet nuk janë pothuajse shkolla. Ato janë vende brutale indoktrinimi, me të burgosur të detyruar të recitojnë propagandën e Partisë Komuniste dhe të heqin dorë nga Islami.

Koreja e Veriut, vendi që i afrohet më së shumti mishërimit të “1984”, ka penguar aftësitë e qytetarëve të saj për të menduar vetë me një masë dëshpëruese suksesi.

Në kujtimet e saj, dezertorja koreano-veriore Yeonmi Park përshkruan zbulimin e pasurisë së fjalorit të Koresë së Jugut, duke vënë në dukje “Kur keni më shumë fjalë për të përshkruar botën, ju rritni aftësinë tuaj për të menduar mendime komplekse”.

Nuk është e çuditshme që kur Park lexoi romanin klasik alegorik të Orwellit “Ferma e Kafshëve”, ajo ndjeu sikur Orwell e dinte se nga ishte.

Orwell nuk ishte një profet, por ai identifikoi një tipar të domosdoshëm të çdo qeverie të suksesshme autoritare. Për t’ju kontrolluar në mënyrë efektive, nuk mund të kërcënojë thjesht me vdekje, burgim ose torturë. Nuk mjafton që të ndalojë librat dhe fetë.

Për sa kohë që shteti nuk dominon ndërgjegjen tuaj, ai është nën rrezik të vazhdueshëm përmbysjeje. Nuk duhet të kemi frikë se SHBA do të shndërrohet në makthin distopian të Orwell-it, por në një kohë kur pandershmëria politike është e shfrenuar, duhet të kujtojmë mësimin më të rëndësishëm të vitit 1984: Shteti mund të të pushtojë mendjen.

/PatriotikMedia/